Tak, pozwalają na to przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące rękojmi za wady. Zgodnie z art. 556 Kc, sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną.

Czy to, że z pojazdu usunięto filtr cząstek stałych jest wadą w rozumieniu Kodeksu cywilnego ?

Tak, jeżeli samochód fabrycznie powinien być wyposażony w przedmiotowy filtr, to jego brak – jest wadą, a kupujący podczas transakcji nie ma obowiązku dodatkowo dociekać czy konkretny samochód taki filtr posiada.

np. Orzeczenie Sądu Rejonowego z Gdyni (VI Wydział Gospodarczy, wyrok z dnia 11 lipca 2018 r., sygn VI GC 1257/16), w którym to Sąd wskazuje:

„ ... skoro katalizator i filtr cząstek stałych ( DPF) to fabrycznie obowiązkowe wyposażenie przedmiotowego pojazdu, w ocenie Sądu niedorzecznością byłoby wymaganie od nabywcy, by dopytywał się o części, które mają charakter wyposażenia obowiązkowego, a nie dodatkowego. Nie można więc wymagać od powoda, aby przy zakupie pojazdu sprawdzał, czy zamontowane są w nim wszystkie części przewidziane dla danego modelu samochodu. Taka sytuacja w ocenie Sądu byłaby absurdalna”

Czy wobec powyższego, kupujący może powołać się na każdą wadę samochodu stwierdzoną po zakupie?

Tak, niemniej jednak jedynie istotna wada umożliwia odstąpienie od umowy. W pozostałych przypadkach możemy żądać od sprzedawcy innego zachowania, np. obniżenia ceny.

Należy również zwrócić uwagę, iż sprzedawca zwolniony jest z odpowiedzialności, jeśli kupujący w chwili zawarcia umowy lub wydania rzeczy wiedział o wadzie. Ważnym jest, iż faktu tego się nie domniemywa, a zatem na sprzedawcy ciąży obowiązek udowodnienia, iż kupujący posiadał taką wiedzę ( np. wyrok SN z 16.2.2005 r. IV 546/04).

Odpowiedzialność sprzedawcy ulega również ograniczeniu w okolicznościach wystąpienia wady rzeczy używanej. Sprzedawca nie może być odpowiedzialny za elementy samochodu, które są konsekwencją zużycia związanego z upływem czasu lub zwyczajnej eksploatacji.

Jak długo odpowiada sprzedawca z tytułu rękojmi i czy obejmuje to również rzeczy używane?

Ustawodawca rozróżnia różne terminy oraz uprawnienia. Istotnym jest ustalenie stron transakcji ( np. przedsiębiorcy, przedsiębiorca – konsument, ) oraz przedmiotu transakcji ( ruchomość czy nieruchomość)

Przepisy również  nie wyłączają z odpowiedzialności za wady rzeczy używanych, niemniej jednak w niektórych przypadkach umożliwiają wyłączenie przepisów o rękojmi lub dopuszczają ograniczenie odpowiedzialności względem nabywcy.

Przepisami regulującymi powyższe kwestie jest np. art. 568 § 1 Kodeksu cywilnego

„ Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. „

Podstawowe terminy to 2 i 5  lat – od dnia zawarcia umowy lub wydania rzeczy kupującemu.

W umowie widniał zapis „ nabywcy znany jest stan techniczny pojazdu”. Czy jest to wystarczające do zwolnienia się z odpowiedzialności?

Nie jest bez znaczenia, niemniej jednak jego ogólność w wielu przypadkach w żaden sposób nie zwalnia z odpowiedzialności sprzedawcę wobec kupującego.

np. Uzasadnienie wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach „ nietrafne są również twierdzenia pozwanego , iż zwalnia go z odpowiedzialności zapis umowy, że nabywcy znany jest stan techniczny pojazdu. Niewątpliwie powodowi znany był stan techniczny pojazdu w zakresie, w jakim sprzedawca mu to przedstawił. Tymczasem bezspornym jest, iż pozwany nie informował powoda o istnieniu wskazanych powyżej wad”…, „ Ponadto wady te nie były możliwe do zauważenia podczas oględzin pojazdu, co więcej nie było również możliwości wykrycia tych wad, podczas zwykłego badania diagnostycznego pojazdu”

Osoba która nie posiada fachowej wiedzy w zakresie mechaniki samochodowej nie jest w stanie ocenić czy konkretny samochód taki filtr posiada. Kupujący może bazować wyłącznie na widocznych elementach pojazdu oraz zapewnieniach sprzedawcy.

Dodatkowo należy zaznaczyć , iż nawet okoliczność sprawdzenia samochodu w stacji diagnostycznej, nie zwalnia sprzedawcy z odpowiedzialności ( wyjątek: wady o których kupujący dowiedział się w trakcie badania i pomimo tego auto zakupił).

np. W trakcie kontroli diagnostycznej wykryta jest wada w postaci braku filtra cząstek stałych. Nabywca przyjmuje to do wiadomości ,lecz nie zniechęca go to do zakupu pojazdu. Taka sytuacja zwalnia sprzedawcę z odpowiedzialności z tytułu rękojmi ( ale pamiętaj! to na sprzedawcy spoczywa ciężar tego udowodnienia).

Pewnym odmiennościom ulega sytuacja, w której po obu stronach umowy są przedsiębiorcy, a przedmiot zakupu służyć ma prowadzeniu działalności gospodarczej. W takich okolicznościach ustawodawca daje do zrozumienia, iż nabywca winien dochować wyższej staranności oględzin przedmiotu zakupu, niżeli bazowanie na ogólnych wrażeniach i zapewnieniach sprzedawcy.

Art. 563 § 1 Kc Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi , jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.

Sprzedający nie posiadał wiedzy, iż jego samochód ma usunięty filtr cząstek stałych, czy jest zwolniony z odpowiedzialności ?

Nie ma to znaczenie. Sprzedający będzie odpowiedzialny wobec kupującego, ponieważ niniejsza odpowiedzialność nie jest kwestią dowodzenia winy lub jej braku, ale obiektywnego faktu – w tym przypadku faktu braku filtra cząstek stałych.

W praktyce sprzedający często tłumaczy się brakiem wiedzy na temat braku filtra, co mylnie w jego ocenie winno zdjąć z niego odpowiedzialność.

Często jest to jednak okoliczność jeszcze bardziej obciążająca sprzedającego, albowiem z odpowiedzialności zwalnia sprzedającego wiedza o wadzie kupującego. Skoro o braku elementu nie wiedział sprzedawca, to wysoce prawdopodobne, iż w konsekwencji tego nie wiedział również kupujący.

np. Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach w analogicznej sprawie – „..Skoro jak sam pozwany twierdzi, o wadach tych nie wiedział, to niemożliwym jest , by o ich istnieniu wiedział powód w chwili zawierania umowy”.

Czy sprzedawca może wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi?

Przepisy w niektórych sytuacjach pozwalają w umowie zawrzeć postanowienia dotyczące wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności za wady. Należy jednak podkreślić, iż takie zastrzeżenia nie będą skuteczne, jeżeli sprzedający wadę podstępnie zataił ( art. 558 § 2 Kc ).

Pamiętaj, że każda sprawa jest indywidualna i aby powołać się skutecznie na prawo rękojmi lub z niego się uwolnić, należy zbadać wiele przesłanek – takich jak granice czasowe odpowiedzialności, podmioty transakcji, przedmiot umowy czy  modyfikacje odpowiedzialności.

Sprawy związane z szeroko rozumianym ograniczaniem emisji spalin do środowiska są ostatnio szczególnie palące i w związku z tym możemy się raczej spodziewać procesu zaostrzania przepisów dot. wymogów emisyjnych naszych samochodów, niżeli ich liberalizacji.

Niniejszy tekst jest jedynie zasygnalizowaniem problemu, który niewątpliwie w najbliższym czasie może być niestety przedmiotem wielu rodzących się sporów.

Próbujmy im unikać.