W roku 1990 państwo M. zawarli związek małżeński. Zamieszkali wraz z rodzicami męża na gospodarstwie rolnym. Stosunki między synową, a teściami układały się bardzo dobrze. W roku 2002 teściowie osiągnęli wiek emerytalny i postanowili przekazać synowi i synowej w formie darowizny gospodarstwo rolne. W roku 2009 synowa oświadczyła, iż wyprowadza się z domu do innego mężczyzny. Mąż kobiety wystąpił o rozwód z winy małżonki. Związek się rozpadł, a darowizna na rzecz synowej pozostała.
Rozżaleni i zawiedzeni sytuacją teściowie, postanowili odzyskać darowiznę.
(skrót faktycznej sprawy)
Czy jest to możliwe?


Przypomnijmy, art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego dopuszcza możliwość odwołania darowizny.

Podstawową przesłanką zawartą w przepisie jest wystąpienie „ rażącej niewdzięczność” obdarowanego wobec darczyńcy. W związku z czym dla dopełnienia się warunków przepisu- „rażąca niewdzięczność” ( w powyższym przypadku) winna wystąpić na płaszczyźnie synowa – teściowie, albowiem to oni byli darczyńcami, nie zaś mąż.
A zatem, czy zdrada małżeńska, która co do zasady godzi w małżonka zdradzonego może w świetle powyższego przepisu wywołać skutek w postaci " rażącej niewdzięczności" wobec teściów?


Co na to Sąd Najwyższy

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego ( sygn. akt V CSK 179/11), niewierność małżeńska obdarowanego małżonka , będąca zawinioną przyczyną rozwodu, nie stanowi rażącej niewdzięczności wobec darczyńców-teściów, w rozumieniu art. 898 § 1 KC.
W sprawie, którą opisałem powyżej ujawniły się jednak pewne ciekawe rozbieżności. Sąd I instancji orzekł w głównym nurcie poglądu tj. ,- „ zdrada małżeńska mogła stanowić wprawdzie rażącą niewdzięczność wobec męża, ale nie była wymierzona bezpośrednio przeciwko teściom; mogła spowodować u nich tylko dyskomfort psychiczny w sposób niezamierzony, okazjonalny”.

Ale...

Zdaniem sądu odwoławczego rozpatrującego przedmiotową sprawę w II instancji , obdarowana dopuściła się rażącej niewdzięczności, także wobec darczyńców. „ Jej zdrada małżeńska była ciosem dla powodów ceniących wartości rodzinne, funkcjonujących w środowisku wiejskim, tym bardziej że w ich rodzinie nie było rozwodów. Pozwana musiała się w konsekwencji godzić na bolesne przeżycia teściów”.
Na skutek powyższego wyroku, skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego wniosła obdarowana.

To w końcu tak , czy nie?

Konkluzji sądu odwoławczego jednak nie podzielił Sąd Najwyższy. Stwierdził, iż niewierność małżeńska godzi w trwałość związku małżeńskiego i jest z natury rzeczy wymierzone przeciwko małżonkowi, a nie przeciwko teściom. W związku z czym nie zaistniały przesłanki do skutecznego odwołania darowizny wobec synowej.

W opisanym przypadku Sąd Najwyższy przyjął stanowisko obdarowanej. Niemniej jednak zdarza się, że w wyjątkowych okolicznościach Sąd orzeka odmiennie i w konsekwencji uznaje , iż zdrada małżeńska może wywołać skutek w postaci skutecznego odwołania darowizny przez teściów. (np. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 roku I CSK 493/13 lub choćby wyżej powołany wyrok Sądu odwoławczego).